Hasiera »
Urko Apaolazaren bloga - Angelu itsua
Urko Apaolaza
Hernani, 1979. Historialaria eta Argian kazetari. Askotan, ispiluak islatzen ez duena ikusteko, zuzenean atzera begiratu behar duzu (gure Ford Fiesta zaharrari retro-bisorea hautsi zioten).
Azken bidalketak
Iruzkin berriak
- Juan M. Sansinenea(e)k “Ez dadila entzun gehiago ‘askatuta’ hitz nazkagarria” bidalketan
- Nagore(e)k Engainatu gaituzte bidalketan
- Alberto(e)k Engainatu gaituzte bidalketan
- Josetxo(e)k Engainatu gaituzte bidalketan
- Jotake(e)k Engainatu gaituzte bidalketan
Artxiboak
- 2024(e)ko martxoa
- 2024(e)ko urtarrila
- 2023(e)ko abendua
- 2023(e)ko azaroa
- 2023(e)ko urria
- 2023(e)ko apirila
- 2022(e)ko azaroa
- 2022(e)ko urria
- 2022(e)ko ekaina
- 2022(e)ko maiatza
- 2022(e)ko apirila
- 2022(e)ko otsaila
- 2022(e)ko urtarrila
- 2021(e)ko abendua
- 2021(e)ko urria
- 2021(e)ko iraila
- 2021(e)ko ekaina
- 2021(e)ko martxoa
- 2021(e)ko otsaila
- 2021(e)ko urtarrila
- 2020(e)ko abendua
- 2020(e)ko urria
- 2020(e)ko iraila
- 2020(e)ko uztaila
- 2020(e)ko ekaina
- 2020(e)ko maiatza
- 2020(e)ko apirila
- 2020(e)ko martxoa
- 2020(e)ko otsaila
- 2020(e)ko urtarrila
- 2019(e)ko abendua
- 2019(e)ko azaroa
- 2019(e)ko urria
- 2019(e)ko abuztua
- 2019(e)ko uztaila
- 2019(e)ko maiatza
- 2019(e)ko apirila
- 2019(e)ko martxoa
- 2019(e)ko otsaila
- 2019(e)ko urtarrila
- 2018(e)ko abendua
- 2018(e)ko azaroa
- 2018(e)ko urria
- 2018(e)ko iraila
- 2018(e)ko abuztua
- 2018(e)ko uztaila
- 2018(e)ko ekaina
- 2018(e)ko maiatza
- 2018(e)ko apirila
- 2018(e)ko martxoa
- 2018(e)ko otsaila
- 2018(e)ko urtarrila
- 2017(e)ko abendua
- 2017(e)ko azaroa
- 2017(e)ko urria
- 2017(e)ko iraila
- 2017(e)ko abuztua
- 2017(e)ko uztaila
- 2017(e)ko maiatza
- 2017(e)ko apirila
- 2017(e)ko martxoa
- 2017(e)ko otsaila
- 2017(e)ko urtarrila
- 2016(e)ko abendua
- 2016(e)ko azaroa
- 2016(e)ko urria
- 2016(e)ko iraila
- 2016(e)ko abuztua
- 2016(e)ko uztaila
- 2016(e)ko ekaina
- 2016(e)ko maiatza
- 2016(e)ko apirila
- 2016(e)ko martxoa
- 2016(e)ko otsaila
- 2016(e)ko urtarrila
- 2015(e)ko abendua
- 2015(e)ko azaroa
- 2015(e)ko urria
- 2015(e)ko iraila
- 2015(e)ko uztaila
- 2015(e)ko ekaina
- 2015(e)ko maiatza
- 2015(e)ko apirila
- 2015(e)ko martxoa
- 2015(e)ko otsaila
- 2015(e)ko urtarrila
- 2014(e)ko abendua
- 2014(e)ko azaroa
- 2014(e)ko urria
- 2014(e)ko iraila
- 2014(e)ko abuztua
- 2014(e)ko uztaila
- 2014(e)ko ekaina
- 2014(e)ko maiatza
- 2014(e)ko apirila
- 2014(e)ko martxoa
- 2014(e)ko otsaila
- 2014(e)ko urtarrila
- 2013(e)ko abendua
- 2013(e)ko azaroa
- 2013(e)ko urria
- 2013(e)ko iraila
- 2013(e)ko abuztua
- 2013(e)ko uztaila
- 2013(e)ko ekaina
- 2013(e)ko maiatza
- 2013(e)ko apirila
- 2013(e)ko martxoa
- 2013(e)ko otsaila
- 2013(e)ko urtarrila
- 2012(e)ko abendua
- 2012(e)ko azaroa
- 2012(e)ko urria
- 2012(e)ko iraila
- 2012(e)ko abuztua
- 2012(e)ko uztaila
- 2012(e)ko ekaina
- 2012(e)ko maiatza
- 2012(e)ko apirila
- 2012(e)ko martxoa
- 2012(e)ko otsaila
- 2012(e)ko urtarrila
- 2011(e)ko abendua
- 2011(e)ko azaroa
- 2011(e)ko iraila
- 2011(e)ko uztaila
- 2011(e)ko ekaina
- 2011(e)ko maiatza
- 2011(e)ko martxoa
- 2011(e)ko otsaila
- 2011(e)ko urtarrila
- 2010(e)ko abendua
- 2010(e)ko azaroa
- 2010(e)ko urria
- 2010(e)ko iraila
- 2010(e)ko uztaila
- 2010(e)ko ekaina
- 2010(e)ko maiatza
- 2010(e)ko apirila
- 2010(e)ko martxoa
- 2010(e)ko urtarrila
- 2009(e)ko abendua
- 2009(e)ko azaroa
- 2009(e)ko urria
- 2009(e)ko iraila
- 2009(e)ko ekaina
- 2009(e)ko maiatza
- 2009(e)ko otsaila
- 2008(e)ko azaroa
- 2008(e)ko urria
- 2008(e)ko iraila
- 2008(e)ko uztaila
- 2008(e)ko ekaina
- 2008(e)ko maiatza
- 2008(e)ko apirila
- 2008(e)ko martxoa
- 2008(e)ko otsaila
- 2008(e)ko urtarrila
- 2007(e)ko azaroa
- 2007(e)ko iraila
- 2007(e)ko martxoa
Dioxina kopuru handia isuri duen erraustegiak kezka sortu du Herbehereetan
2016-06-16 // Ingurumena, Osasuna // Iruzkinik ez
Harlingen hiriko erraustegian egindako neurketek gai toxikoaren maila oso altua eman dute. Berdeek “nahikoa da” esan eta azalpenak eskatu dituzte.
Herbeheretako iparraldean dagoen Harlingen hiriko errauskailuko labeak neurriz kanpo zabaldu du kantzerra sor dezakeen dioxina. Martxoaren 23tik apirilaren 2ra egindako neurketek horixe adierazi dute, eta kutsadurak kezka handia sortu du Fryslân (Frisia) probintzian. (gehiago…)
Donostiako lan-esplotazioaren postala “prekarietatearen trenetik”
2016-06-07 // Ekonomia // Iruzkinik ez
Osakidetzako langileak euren lan baldintzak salatzen (Irudia: ELA sindikatua).
Hiriko “esplotazio errealitateak” ezagutarazteko ekimena abiatu du ELA sindikatuak astearte goizean. Trenak geldialdi ugari egingo ditu “laneko miseria hedatuta baitago”.
Pasa den apirilean Bilbon egin bezala, prekarietate egoerak agerian uzteko ibilbidea antolatu du ELAk orain Donostian. Sindikatuaren esanetan “laneko miseria hedatuta dago, eta askotan miseria hau multinazional edo bertoko enpresa ezagunek planifikatu eta antolatzen dute. Langileak umiliatuta, gaindituta eta ikustezin nahi gaituzte”.
Geltokiak Osakidetzan, hoteletan, Kutxabanken eta saltoki handietan kokatu dituzte. ELAk azaldu duenez, toki batzuetan 500 euroko soldatak eta 12 orduko lan egunak dituzte, beste batzuetan lanaldi partzial gehiegizkoen ondorioz “beldurra eta presioa” nabarmena da, badira astean 50 ordu lan egitea exijitzen duten ostatuak edota ordua 3 euro baino ordaintzen ez duten zentro komertzialak.
1936ko Gerra garaikoak izan daitezkeen giza hezurrak azaldu dira Zubietamendin
2016-06-03 // Historia // Iruzkinik ez
Txaldatxur tontorraren inguruan eraikitako lubaki lerroan azaldu dira gorpuzkinak, lehenago gerra material baliotsua aurkitu duten toki berean. Larunbatean ekingo diote exhumazioari. (gehiago…)
Lehen sektorean euskal erkidegoen arteko hartu-emana jaitsi egin da krisi garaian
2016-05-24 // Ekonomia // Iruzkinik ez
Artzain eguna Uharte-Arakilen (arg: Turismo.Navarra.com)
Elikagaien industriak eta lehen sektoreak azken urteetan gorakada izan duten arren, Nafarroa eta EAEren arteko negozio bolumena txikitu egin da, Gaindegiak egindako azterketa baten arabera.
Aukera galdu bat, horrelaxe defini daiteke Hego Euskal Herriko lehen sektoreak azken urteetan izan duena, lurraldetasunaren ikuspuntutik begiratuta behinik-behin. Gaindegiak 2008 eta 2013 artean elikagaien ekoizpenean izandako joerak aztertu ditu eta ondorioa garbia da: ekoizpena handitu eta dibertsifikatu egin da krisi garaian –Nafarroan %14 hazi da lehen sektorea eta %3 elikagaien industria–, baina horrek ez du lurraldeen arteko kohesioa indartu, alderantziz, gutxitu egin da Nafarroa eta EAEren arteko harremana –azterketak ez dio ezer Ipar Euskal Herriko lurraldeez–.
Nafarroan, bi arlotako negozio bolumen osoaren %32 EAE zuen helmuga 2008an; bada, portzentajea %20,6ra jaitsi da egun –lehen sektorearen kasuan erdira–. Orotara %17,8 hartu-eman gutxiago esan nahi du horrek; EAEri dagokionez nabarmenagoa da jaitsiera Nafarroarekiko (%28).
Gaindegiak azaldu duenez, batez ere Frantziak, Erresuma Batuak eta Italiak bereganatu dute euskal lurraldeen artean galdu den salerosketa. Zati gero eta handiagoa da kanpora esportatzen dena, zenbait produktuk balio erantsi handia hartu baitu. Duela 20 urte 400 milioi eurotik behera ekartzen zuen lehen sektoreko produktuen esportazioak eta orain 800 milioitik gora da.
Autokontsumoak gora
Azterketak datu positibo bat utzi du: bi erkidegoetan lehen sektoreko ekoizpen propioaren kontsumoa igo egin da krisi garaian eta %40,2 izatetik %45,7 izatera igaro da. Bertan hazitakoa bertan jaten dela orain lehen baino gehiago, alegia.
Nolanahi ere, euskal behategiak nabarmendu nahi izan du badirela hamar urte kanpotik ekarritako lehen sektoreko produktuak bertakoak baina gehiago direla; zehazki Espainia da elikagaien inportatzaile handiena, azken urteetan kopurua zertxobait jaitsi bada ere.
[Grafikoa] Eta 9.400 milioi euro gehiago bagenitu behar sozialetarako?
2016-05-19 // Ekonomia // Iruzkinik ez
Fiskalitatean dauden desberdintasunak eta aukerak aztertu ditu du LABek. Zerga-presioa Europar Batasunaren adinakoa balitz 9.400 milioi euro gehiago bilduko litzateke, gaur egun arlo sozialean Eusko Autonomia Erkidegoko eta Nafarroako gobernuek gastatzen dutena bezainbeste. Sindikatu abertzalearen ustez “karga” fiskalak justua behar du izan ordea, langileek bikoitza jartzen baitute foru-kutxan, prestatu dugun grafiko honetan ikus daitekeen bezala:
Sertego Interenvases: nola kiskali fabrika bat eta ondoren langileak kaleratu
2016-05-18 // Ekonomia, Ingurumena // Iruzkinik ez
Duela hiru aste Araian suak hartu zuen enpresako zuzendaritzaren arduragabekeria bikoitza da: kutsadura arriskuari orain gehitu behar zaio langileak kalean utzi nahi dituela. (gehiago…)
Gernikatik Sabadellera, oroimen kolektiboaren soinua
2016-04-27 // Gizartea, Historia // Iruzkinik ez
1937ko bonbardaketez ohartarazten zuen Astrako sirena Sabadellen egin zuten, gerra garaian kolektibizatutako La Electricidad fabrikan.
Gernikako bonbardaketaren 79. urteurrena gogoratu zuten asteartean ekitaldi andana baten bidez instituzio, elkarte eta herritarrek. Iraganeko genozidioak ez ezik gaur egungoak ere oso presente izan ziren egun osoan, gerratik ihesi Mediterraneoan hildako errefuxiatuen omenezko minutu bateko isilunea, esaterako. Apirilaren 29an, berriz, errefuxiatuen aldeko Guernicatik Gernikara. Ongi etorri! manifestazioa antolatu dute Lobak ekimenaren baitan. (gehiago…)
Urumearen ama
2016-04-27 // Azpiegiturak, Ekonomia, Historia // Iruzkinik ez
Egunotan ikusgai dago Sagardoaren ibaiak, bizitza iturri erakusketa Hernanin. Urumea eta Oria iraganean burdinari, ontzigintzari eta merkataritzari loturiko ibaiak izan zirela ikus dezakegu haren bidez.
Sagardoaren Lurraldeak, Hernaniko, Astigarragako eta Usurbilgo udalekin eta Donostiako Aquariumarekin elkarlanean antolatutako erakusketa ibiltaria da honakoa. Lourdes Odriozola da komisarioa, Euskal Herriko ontzigintzaren ikerketan aditua den historialaria, eta Urumeako Kronikari azaldu dizkio proiektuaren nondik norakoak. (gehiago…)
‘Gariaren matxinada’, 250. urteurrena gogora Azpeitian
2016-04-14 // Ekonomia, Gizartea, Historia // Iruzkinik ez
1766an herritar pobreak zerealen espekulazioaren eta jauntxoen gehiegikeriaren kontra altxa ziren Urolaldean. Matxinada sozial haren oinarriak gaur egun inoiz baino biziago daude kapitalismoaren krisiarekin. Baina jendartera “oso lausotuta iritsi da gure herriaren aletxo hau gaurdaino” diote Azpeitiko Kultur Mahaitik.
Urteurrena gogoratzeko Azpeitiko herri-ekimeneko eragileak biltzen dituen erakundeak egitarau oparoa osatu du, Udalarekin eta Azkoitiko Maxixatzen elkartearekin elkarlanean.
Ostegun honetan eguerdian ezagutaraziko dute egitarau ofiziala eta ekitaldian Udalak Ildefonso Gurrutxaga historialari eta abokatu azpeitiarrak 1766ko gertaerez idatzi zuen artikuluaren itzulpena aurkeztuko dute. 1933an Yakintza aldizkarian idatzia, artikulu horretan Gurrutxagak lehen aldiz lotu zuen Urolako eta Gipuzkoako egoera sozio-ekonomiko larria herritarren matxinadarekin.
Erakusketa ere antolatu dute, Sanagustin kulturgunean egongo da ikusgai apirilaren 19tik maiatzaren 3ra; ondoren Azkoitira eramango dute.
Maiatza eta ekaina artean, berriz, hitzaldi ziklo bat izango da gaian adituak diren hainbat lagunekin: matxinaden ikuspegi soziala, kontrol soziala, emakumeen rola, garaiko umorearen funtzio klasista…
Bestalde, urte amaieran Imanol Eliasek 1766ko matxinadari buruz egindako obra abiapuntu duen ikuskizun bat sortu nahi dute.
Matxinadie Azpeitiko Gaztetxean
Azpeitiko gaztetxeko kideek urteurrenari buruzko euren irakurketa plazaratu dute Uztarrian, Orduan ausartu ziren, orain zergatik ez? izenburu adierazgarriarekin. Orduko eta gaurko egoerak oso pareko dituzte: “Lehen gariarekin espekulatzen zuten moduan espekulatzen dute gaur egun ere haziekin eta elikagaiekin, etxebizitzekin eta gure aurrezkiekin”.
Gaztetxeko lagunek bideo hau ere igo dute Youtubera, gertatu zenari buruzko kronika antzeztua:
Izena kaleari, izena kalean
Gertaera garrantzitsua izan arren, inon ez dago matxinada hartan parte hartu zuten eta zapaldu zituzten herritarren omenezko ezer. Hala, Azpeitiko Kultur Mahaiak Udalari proposatu dio herriko kale bati “Matxinadaren kalea” izena jartzea.
Baina kaleak aurre hartu dio berriz ere instituzio publikoari eta azken asteotan Azpeitiko hainbat tokitan “1766” urtea agertu da idatzita. Udalak hormak garbitu ditu baina pintadak berriz ere agertu dira. Duela 250 urte bezala, datorren matxinadak asko baitauka kontra-boteretik.
Itoitz, 20 urteren ondoren
2016-04-06 // Ekonomia, Historia, Ingurumena // Iruzkinik ez
1996ko apirilaren 6an Itoitzekin Elkartasuna taldeko zortzi kidek urtegiko obren kableak moztu eta presaren eraikuntza hainbat hilabetez gerarazi zuten. 20 urteren ondoren zero gunera itzuli gara.
Ez zen lehen aldia sabotaje baketsu bidez epaitegiak ilegal deklaraturiko urtegiaren obrak eteten zituztela, ezta azkena izango ere –bi urte geroago 54 makina izorratu zituzten bi emakume ekintzailek–; baina seguruenik presako hormigoia garraiatzeko kable handi horiek moztea izan zen ekintza garrantzitsu eta mediatikoena. Zortzi lagun kondenatu zituzten 4 urte eta hamar hilabeteko kartzelara eta horietako hiruk espetxean amaitu zuten. (gehiago…)