Frantzian ezaguna da Francis Hallé (Seine-Port, 1938-04-15). Botanikaria da, oihan tropilaketan eta zuhaitzen arkitekturan espezialista; munduko ospetsuena dela esango nuke.
“Sentibera” da, niretzako, bere izakera ongien adierazten duen hitza. Ilargiari landareengan duen eragina aitortzen dion zientzialari bakanetakoa. Behin, inausketa inoiz onargarria ote zen galdetu zioten, eta erantzuna: “Ezetz, inoiz ere ez. Salbuespen bakar bat onar daiteke: fruitu arbolak, baldin eta zure elikaduraren oinarri badira. Inausketa krimen bat da, eta infekzio iturri da, beti”.
Berak aurkitu eta jakinarazi zuen zenbait zuhaitzen (pagozeoak, pinuak…) “lotsa” edo “herabetasuna”, gertakari harrigarria. Zuhaitzen zainak eta adarrak, txirikordatu eta elkarrekin nahasi beharrean, tarte bat uzten dute, zirritu bat. Espezie bereko zuhaitzen artean ere antzeman du tarte hau, eta gas trukearekin lotu daitekeela dio. Aldamenekoaren gasak urrundu…
Egunak gauari gaina hartzen dio udaberriko ekinozioarekin. Aurten martxoaren 20an gertatu da, 22:59an, udaberriaren atea irekiz. Eki aurrizkiak gauza bera esan nahi du. Ordura arte gaua luzeagoa zen. Egun hartan egunak eta gauak hamabina ordu izan zituzten. Ordutik eguna... [+]
Eguraldia aspaldian dugu hizpidean jarria; klimarena, ordea, berri samarra da. Klima aldaketa zer den argitu behar handirik ez dago. Paisaia zer den azaltzea bai, horren premia gorriagoa da. Puri-purian dago klimaren aldaketaz hitzaldi, mahai inguru edota nazioarteko... [+]
Fruituak bildu eta dolarerako bidean jartzeko sasoia da. Udarea (Pyrus communis), sagarra (Malus x domestica), mahatsa (Vitis vinifera)... Bide motz eta azkarra dirudi baina makina bat itzulinguru eta hauen saihesbide landu behar dira fruitua muztio eta muztioa edari alkoholdun... [+]
Euskal Herrian nekazaritza etengabeko kolonizazioaren historia da. Toki guztietan bezala. Lehen lantzen ez zen lurra lugorritu; lehen ereiten ez zen uzta erein; lehen jaten ez zena gozatu. Dena beste nonbaitetik ekarria. Historia horietako asko idatzi dituzte nonahi laboreek;... [+]
Laboreekin egiten diren ardoetara itzuliz, ezker-aihena (Humulus lupulus) kontserbatzaile eta dasta mikatzaren eransle dute. Laboreak eta ezker-aihena uztartzeak makina bat zurrustada gozo sortua du, kurka-kurka, batik bat garagardoaren herrialdeetan. Lagun batek azaldu berri... [+]