Oraingoan bertsolariei eta idazleei egokitu zaie, baina euskal lurretan ohikoa dugu gure baliabide ez oso ugariekin sokarekin bezala tiraka ibiltzea: dena, edo ia, bitan zatitzen da hemen, politikan, kulturan edo euskalgintzan. Joera hori dugu, eta onartu beharra dago. Apika, zergatik gertatzen den aztertu beharko genuke (protagonismoen ego puztuak, ezinikusi inoiz ez aitortuak...), eta, batez ere, zertara eramaten gaituen.

Oraingoan, esan bezala, bertsolariei eta idazleei egokitu zaie duelua, eta horren berri jakitean Xenpelarren eta Iparragirreren arteko hura etorri zait gogora, musika eta guzti. Ez bainuen ideiarik kontu honi buruz, Juan Luis Zabalaren Nahi edo nahi ez, haurride artikulua irakurri arte (Berria, 2013-01-31). Ez nau harritu, euskal duelurako zaletasunaren hamaikagarren adibidetzat jo dudalako, baina ez nuen espero. Eta, nire oharkabean, albisteak ez dit eman atsegin (disgustu handirik ere ez, bestalde).

Izan ere, nik biak maite ditut, literatura idatzia eta bertsolaritza, biak iruditzen zaizkit interesgarri aldika, eta biekin gozatzen dut, plazer ematen badidate: bertso guztiek ez dute lortzen, ezta liburu guztiek ere. Eta hori normala da, inork ez baitu zertan izan gogoko munduan interesgarri jotzen den oro.

Agian horregatik ez dut oso ongi ulertzen duelu honen nondik norakoa, eta aizun samarra (dantzen antzera, aretokoa?) dela pentsatzera ere iritsi naiz. Ulertzen ditut argudioak: bi diziplina direla (nahiz biek ala biek hitzak, euskarazko hitzak, dituzten lantegi...) eta horietako batek ikuskizun kutsu hartu duela zenbait kirolen antzera (ez al zuten hitzaren kirol nazionala izendatu aspaldi?). Eta uler dezaket bi eremuetako jokatzaileek elkar hartuta egon beharrean zeharka baino ez egitea so elkarri. Haatik, elkar begitan hartzen hasteak euskaldunok hain kutuna dugun elkarren arteko auto-boikot arraro horren itxura hartzen du, berriro ere.

Eta beti eta gauza guztietan bat etorri beharra aldarrikatzen duten horietakoa ez banaiz ere –besteak beste, herri honetan, batasunak aldarrikatu ahala bitasunak egiten trebeak garelako–, kostatzen zait irudikatzea zer bateraezintasun klasek galarazten ahal digun aldi berean aurrera egitea letra idatzietan eta hitz kantatuetan (antzerkia eta bertso-paperak barne). Ez bada egoak hegoak astintzen hasi direla. Edo ezinikusiak ikusgai bilakatzen.