B aso naturalak eta «oihaneztatze artifizialak» aipatzen dira. Bakoitzak bere abantailak eta desabantailak izango ditu. Azken urteetan zuhaitz estaldura gehitu da, baina baso izaera galdu ote da?
Baso naturalak oso ekosistema konplexuak izaten dira, zuhaitz espezie askoz gain, sastraka eta belar ugari dituztenak, eta batez ere, oso egitura konplexua dutenak: enbor zulodunak, zain-iraulitako zuhaitzak, soilguneak eta abar. Hauek funtsezkoak dira, hainbat animalia eta landareren bizileku baitira. Kanpoko espezieek ere baso konplexu eta aberatsak gara ditzakete, baina gehienetan ez da horrela izaten baso hauei ematen zaien kudeaketagatik. Zuhaitzak oso gazterik mozten dira, oihanpea garbitu egiten da eta abar. Hortaz, landatutako baso hauetako gehienak nahiko sinpleak izaten dira, eta batzutan oso pobreak.
Hazkuntza azkarreko zuhaitzen landaketak abantaila ekonomiko handiak omen ditu, baina zein dira desabantailak?
Abantaila ekonomikoak ez dira horren handiak, sektoreak subentzio asko jasota ere. Lehenik eta behin, biodibertsitate galera ematen da, espezie arrotz bat sartzen ari gara. Bestetik munduko paisajea asko berdintzen ari gara, Gipuzkoako zenbait leku eta Zeelanda Berriko beste hainbat berdin berdinak utzi ditugu.
Bestelako kalteak: basoa maizago eta matarrasan mozten da, lur galeraren arriskua asko emendatuz. Gainera, basoak oso gazteak direnez, eta zuhaitz guztiak adin berekoak, oso egitura sinplea izan ohi dute, enbor zulorik gabea, eta aberastasun biologiko txikikoak ondorioz.
Gaur egun baso ustiapenean erabiltzen diren teknikek nola eragiten dute mendi ekosistemengan?
Ustiapen teknika oso gai garrantzitsua da, azken batez ez baita pinua bai edo ez erabaki behar duguna, baizik eta nola uztartu etekin ekonomikoa eta ekologikoa. Eta honetan erabiltzen diren teknikek askotan sartzen den teknikak baino garrantzia handiagoa du.
Zenbait teknika bereziki arriskutsuak dira, eta horien artean «ripper»ra azpimarratuko nuke. Hau «buldozer» bati eransten zaion hiru hortzeko golde antzekoa da, basoa moztu ondoren motzondoak lurretik ateratzeko erabiltzen da. Malda gogorrean erabiliz gero sekulako lur pila galtzen da, hurrengo zuhaitz uzta kaltetuz. Justifikazio ekonomikorik ez duen teknika da eta kalte ekologiko handia sortzen du. Mendi pistek ere kalteak dakartzate, lur galera bereziki.
Basoak bizi izan duen atzerakada, baso egituraren aldaketa honek, baso ustiaketaren teknikek, zenbaterainoko eragina izan du Euskal Herriko fauna eta flora mehatxatuaren zerrendan?
Gure flora eta faunaren kontserbazio egoera aztertzerakoan kontu handiz ibili behar dugu, joera kontrajarri asko baititugu. Zenbait espezie asko ugaritu da, sai arrea, orkatza... Basoak desagertzen joan ziren heinean, espezie askoren gainbehera gertatu zen, basoilarra, hartza, katamotza eta beste hainbat ia edo guztiz desagertu dira.
Mende honetan basoa izugarri ugaritu da, baina fauna ez da hein berean errekuperatu, landaketa hauetako askok ez baitute habitat naturala eskaintzen. Hauek kontserbatu nahi baditugu, ezinbestekoa dugu baso ustiatu gabeak mantentzea eta beste basoetan ustiapen teknikak hobetzea.
Zein da zure ustez basogintzak Euskal Herrian duen arazorik larriena?
Zatiketa. Gure lurraldea milioika lursail txikitan dago zatituta, eta jabe bakoitzak bere kasa kudeatzen ditu dauzkan lur apurrak. Sailek maiz oso forma berezia dute, eta ezin da moztu aldamenekoa ukitu gabe. Nik mendi-punta batean hektarea erdiko pinadia bota nahi badut, bertaraino pista egin behar dut, horrek beste jabe asko ukitzen ditu, arazoak sortzen dira